Inny Meksyk. Opowieści zapatystów

 (Wprowadzenie nie będące częścią recenzji)

Ostatnio mało czytam książek, które mogę szczerze polecić. Większość to, zbyt specjalistyczne publikacje. Dużo też zwykłych czytadeł, zapychaczy czasów mniej lub bardziej przyjemnych, ale niczym się nie wybijających z masowej produkcji. Zdarzyły się też książki bardzo złe. Tak złe jak samo zło, że nawet zastanawiałem się, czy nie złamać przyjętej przeze mnie zasady i nie napisać czegoś o tym na bloga. Przeczytałem fragment jednej takiej pseudo-powieści mojemu terapeucie, gdy zapytał jak tam się czuję. Posiwiał, wyrwał sobie wszystkie zęby i wyskoczył przez okno.

Napisanie wrednego postu ostrzeżenia mogłoby ocalić komuś życie, rozmyślałem w pustym gabinecie, a wiatr poruszał leniwie firankami. Tylko po co? Nie ma sensu produkować złej energii, a ludzi i tak jest za dużo. Pozostańmy, przy polecaniu. Tylko, co z blogiem? Jeżeli tendencja się utrzyma, to posty będą pojawiać się tak rzadko, że nikt tu zaglądać nie będzie. I co wtedy? Gdzie sława i chwała?

Po powrocie do domu i wyjaśnieniu sprawy policjantom spojrzałem na stłoczone na półkach książki. Wiele z nich czytałem nim w ogóle myślałem o blogu. Dlaczego nie powspominać, nie przypomnieć sobie i innym o wartych uwagi tytułach. W końcu blog daje większą swobodę. Nikt nie powie, to z 2014, 2015 czy 2010, to już stare, bez sensu recenzować. No…

I tak, przy kawie, w przerwie między niczym a niczym, sięgnąłem po jedna z tych książek, co to odmienia ciebie, świat i stan konta.

(Koniec wprowadzenia nie będącego częścią recenzji)

„Nie umrze kwiat słowa. Być może umrze zakryta twarz tego, który je dziś wypowiada, ale słowo, które przybyło z dna historii i ziemi, nie będzie już mogło być wyrwane przez arogancje władzy” (Inny Meksyk, s. 33)

W 1994 roku, kiedy wchodzi w życie NAFTA (North American Free Trade Agreement), wybuchło powstanie zapatystów. Indianie, z kominiarkami na twarzach i z karabinami w większości wyrzeźbionymi z drewna, powiedziało nie dominacji neoliberalizmu, pogardzie dla ludzi i świata. Ich walka, która trwa do dziś, jest zarówno symbolem oporu wobec globalnego kapitalizmu, jak również przykładem postmodernistycznej rewolucji.

Zapatyści rozpalają wyobraźnię – nie tylko dzięki pięknym słowom, poetyckim deklaracjom, ale przede wszystkim poprzez ukazywanie możliwości innego istnienia: innej polityki, innego społeczeństwa, innej ekonomii.

„Mówimy, że polityka jest bezużyteczna? Nie – chcemy powiedzieć, że TA polityka jest bezużyteczna. I jest bezużyteczna, ponieważ nie bierze pod uwagę pueblo, nie słucha go, nie zwraca na niego uwagi; zbliża się do niego tylko wtedy, gdy są wybory” (Inny Meksyk, s. 42).

Zapatyści wypowiedzieli cierpienie, obawy i nadzieje nie tylko Indian, ale wszystkich, którzy zostają zdominowani przez globalny kapitał. Ucieleśniają sny, których pozbawiła nas władza. Są świadectwem niegasnącego oporu, demokracji bezpośredniej i sprawiedliwości. Uczą nas jak może wyglądać inny, lepszy świat.

Książka pod redakcją Barbary Prądzyńskiej składa się z czterech części: pierwsza stanowi zbór deklaracji i komunikatów EZLN; druga to wybór opowiadani Marcosa; w trzeciej znajdziemy fragment wywiadu; zaś czwarta są to omówienia i komentarze dotyczące zapatystów.

Książka nie jest godna polecenia jedynie jako wprowadzenie do zrozumienia ruchu zapatystowskiego. Nie jest jedynie ciekawostką dla aktywistów, osób zainteresowanych ruchami społecznymi czy nowymi formami oporu. słowa zapatystów pachną świeżą ziemią po której chodzą – to znaczy, że dotyczą samej egzystencji. Są poetycką polityką swobodnego stawania się w demokratycznej wspólnocie.

Wiem, że niektórzy mogą powiedzieć – to polityka, to nie moja sprawa. Mogą. Tylko, że polityka o której myślą zapatyści nie dotyczy rywalizacji pomiędzy partiami, ale pytania o dobre życie. Ich słowa, ich czyny, są zanurzone w etyce. Polityka jest samym życiem wspólnym.

„Żyje słowo. Żyje: Już dość! Żyje noc, która staje się porankiem. Żyje nasz godny marsz razem ze wszystkimi, którzy płaczą. Aby zniszczyć zegar śmierci możnego, walczymy. O nowy czas życia walczymy” (Inny Meksyk, s. 36).

Inny Meksyk warto przeczytać z następujących powodów:

- przybliża czytelnikowi tradycję i praktyki marginalizowane;

- pozwala pomyśleć inną politykę i inną demokrację;

- ukazuje siłę wspólnie pracującej wspólnoty;

- poetycki język rozbudza wyobraźnię i wywrotowe pragnienia;

- bo nikt tak nie opowiada, jak zbuntowani Indianie;

- nie jest tylko książką „polityczną”, ale opowiadania zawarte w części drugiej wprowadzają nas w świat innej wrażliwości, bawią i uczą. Można je czytać dzieciom do poduszki, aby zgodnie z anarchistycznym hasłem: niech nam rośnie nowe pokolenie z alergią na rządzenie.

„Nie znalazłem jej. Stworzyłem ją. Tak jak się to robi: po prostu idąc. Ty myślałeś, że ta droga gdzieś była i że twoje przyrządy powiedzą nam, gdzie ona jest. Ale nie. Potem pomyślałeś, że ja wiem gdzie ta droga jest i szedłeś za mną. Otóż nie. Ja nie wiedziałem, gdzie ona jest. Trzeba było ją stworzyć. A zatem stworzyliśmy ją, aż dotarliśmy dokąd chcieliśmy” (Inny Meksyk, s. 72.)

Tan-tan.

Barbara Prądzyńska (red.), Inny Meksyk. Opowieści zapatystów.  Poznań, 2014.